ถ่านชาร์จ Li - Ion 9 โวลต์
(9V Li-ion Rechargeable Battery)

ถ่าน 9 V และถ่านชาร์จ Li - ion 9 V
แบตเตอรี่ 9 V หรือที่เรียกกันว่าถ่าน 9 โวลต์นั้น มีใช้กันมานานมากแล้ว มีทั้งประเภท Zinc Carbon, Manganese และ Alkaline ซึ่งชาร์จไฟไม่ได้ และประเภทที่ชาร์จไฟได้ ได้แก่ Ni-MH, Li - ion และ Li -PO (Lithium Polymer) ถ่าน 9 V มีใช้กับอุปกรณ์ต่างๆ เช่น เครื่องดนตรี เครื่องกีต้าร์ ไมโครโฟน นาฬิกาและนาฬิกาดิจิตอล รีโมทคอนโทรล Multimeter เครื่องส่งสัญญาณไร้สาย ของเล่นบางประเภท เครื่องตรวจจับควัน เป็นต้น
 

ความจุของถ่าน 9 V :  ประเภท Alkaline 400 - 600 mAh,  ประเภท Ni - MH 175 - 300 mAh,  ประเภท Li - ion 600 - 1200 mAh  แต่ทั้งนี้ขึ้นกับผู้ผลิต คุณภาพ และ ราคา ความจุอาจจะแตกต่างกันได้มากพอควร
 

ถ่าน 9 V จ่ายกระแสไฟฟ้าได้เท่าไร :  การจ่ายไฟฟ้าเป็นไปตามความต้องการของโหลด แต่ส่วนใหญ่ใช้ถ่าน 9 V กับอุปกรณ์ที่ใช้ไฟไม่มาก อาจจะใช้กระแสไฟฟ้า 10 - 50 mA และควรให้จ่ายไฟได้ไม่เกิน 200 - 300 mA
 

แรงดันไฟฟ้าของถ่าน 9 V ต่ำสุดควรเป็นเท่าไร :  ถ่านชาร์จ 9 V ประเภท Li -ion เมื่อจ่ายไฟฟ้าออก ไม่ควรให้แรงดันลดลงต่ำกว่า 6 V เพราะจะทำให้แบตเตอรี่เสียได้ แต่ถ่านชาร์จ 9 V รุ่นใหม่มีวงจรป้องกันการชาร์จไฟเกิน ป้องกันการจ่ายไฟมากเกิน ดังนั้น ขณะใช้งานแรงดันไฟฟ้าถูกควบคุมให้คงที่ จึงไม่ต้องกังวลเรื่องแรงดันไฟฟ้าจะต่ำลงมากจนทำให้แบตเตอรี่เสื่อมสภาพหรือเสีย
 

การชาร์จไฟและการวัดความจุ Charging Capacity

การชาร์จไฟเข้าถ่านชาร์จ 9 V ประเภท Li - ion นั้นทำได้ง่ายโดยใช้สาย USB Type C ต่อเข้ากับหัวชาร์จโทรศัพท์มือถือ ตามรูปที่ 2
สำหรับการเช็คค่าความจุเมื่อชาร์จไฟเข้า หรือ Charging Capacity นั้นทำได้โดยใช้ USB Meter วัดค่า ตามรูปที่ 3

การหาค่าความจุ Discharging Capacity

การหาค่าความจุของถ่านชาร์จ 9 V ทำได้โดยจ่ายกระแสไฟออกไปยังโหลดผ่าน USB Meter ตามรูปที่ 4 โดยอาจใช้กระแส 100 - 200 mA ได้ 
การทดสอบที่ 1 :
ใช้ถ่านชาร์จ LiitoKala เมื่อเริ่มต้นวัดแรงดันไฟฟ้าที่ No-load ได้ 9.100 V และเมื่อต่อโหลดให้จ่ายกระแสไฟฟ้า 200 mA แรงดันไฟฟ้าจะเป็น 8.569 V และถูกควบคุมให้คงที่ในช่วงการจ่ายโหลดจนไฟหมด อ่านค่าความจุจากการทดสอบหลายครั้งได้ 340 mAh
การทดสอบที่ 2 :
ใช้ถ่านชาร์จ Beston เมื่อเริ่มต้นวัดแรงดันไฟฟ้าที่ No-load ได้ 9.100 V และเมื่อต่อโหลด ให้จ่ายกระแสไฟฟ้า 200 mA แรงดันไฟฟ้าจะเป็น 9.016 V และถูกควบคุมให้คงที่ในช่วงการจ่ายโหลดจนไฟหมด อ่านค่าความจุได้ 370 mAh

หมายเหตุ : การทดสอบวัดค่าความจุในการชาร์จไฟเข้า (Charging Capacity) และความจุในการจ่ายไฟออก (Discharge Capacity) ปรากฎผลคือ Charging Capacity สูงกว่า Discharge Capacity มาก ซึ่งหมายความว่าต้องใช้พลังไฟฟ้าในการชาร์จถ่าน 9 V ประเภท Li - ion มากกว่าพลังไฟฟ้าที่ถ่าน 9 V จ่ายออกไปใช้งานหลายเท่า ดังนี้
ถ่าน Beston :  ชาร์จไฟเข้า 1110 mAh  จ่ายไฟออก 370 mAh
ถ่าน LiitoKala :  ชาร์จไฟเข้า 1250 mAh  จ่ายไฟออก 340 mAh

เป็นที่น่าสังเกตุว่าถ่านชาร์จ 9 V  ที่โฆษณาขาย ระบุความจุสูง 1000 - 1200 mAh นั่นอาจหมายถึงความจุหรือปริมาณพลังงานไฟฟ้าที่ชาร์จเข้าถ่านจนเต็มก็ได้ เพราะทดสอบหลายครั้ง หลายยี่ห้อแล้ว ได้ความจุชาร์จไฟเข้า 1100 - 1250 mAh แต่ความจุที่จ่ายไฟออกเอาไปใช้งานได้จริงนั้น ได้เพียง 330 - 360 mAh เท่านั้น ซึ่งผู้ผลิตบางรายก็แสดงความจุด้านจ่ายไฟออกเอาไว้ เช่น 300 mAh  อย่างไรก็ตามควรดูความจุที่ระบุใน Spec. เป็น mWh แล้วหารด้วย 9 ก็จะได้เป็น mAh
 

ตัวอย่างการใช้งาน
การใช้ถ่าน 9 V นั้น ควรพิจารณาเลือกใช้ตามอุปกรณ์ เช่น อุปกรณ์ที่ใช้พลังงานต่ำหรือกินไฟน้อย เช่น นาฬิกา รีโมทคอนโทรล Multimeter อาจใช้ถ่าน 9 V แบบที่มีราคาถูกๆ เช่นแบบ Manganese ได้ แต่ควรเปิดอุปกรณ์ออกตรวจเป็นระยะๆเพื่อเช็คสภาพถ่านว่ามีปัญหากรดของเหลวรั่วซึมออกมาหรือไม่ หรือ อาจจะใช้ถ่าน 9 V แบบ Alkaline ซึ่งใช้งานได้ยาวนานกว่า แต่ราคาถ่าน 9 V แบบ Alkaline จะแพงกว่าแบบ Manganese ประมาณ 3 เท่า

สำหรับอุปกรณ์ที่ใช้พลังงานไฟฟ้าปานกลางถึงสูง หรืออุปกรณ์ที่ต้องใช้บ่อยๆ เช่น เครื่องดนตรี รีโมทคอนโทรลบางประเภทที่ต้องกดแช่ไว้นาน เช่น รีโมทของลิฟต์บันได ฯลฯ ควรใช้ถ่าน 9 V ประเภท Li - ion ซึ่งชาร์จไฟใหม่ได้ 500 - 1000 ครั้ง และในปัจจุบัน (ปี 2568) ถ่านชาร์จ 9 V มีราคาแพงกว่าถ่าน Alkaline ไม่มาก เช่น ถ่านชาร์จ 9 V ราคาก้อนละประมาณ 120 - 150 บาท ในขณะที่ถ่าน Alkaline 9 V ราคาก้อนละประมาณ 85 - 90 บาท ดังนั้น การใช้ถ่านชาร์จ 9 V ก็จะคุ้มค่าและไม่ต้องกังวลคอยเปลี่ยนหรือต้องเก็บถ่านสำรองเอาไว้
 

บทความและข้อมูลอื่นๆที่น่าสนใจ (Other Interesting Articles)

1.  แกะถ่าน 9 V  เหลือเชื่อมาก ... วงจรข้างใน (YouTube)
 

หมายเหตุ :   บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อแบ่งปันข้อมูลและประสบการณ์ในการใช้ ถ่านชาร์จ 9 V ประเภท Li - ion  ผู้เขียนไม่มีส่วนเกี่ยวข้องหรือมีผลประโยชน์กับการโฆษณาหรือการขายอุปกรณ์ต่างๆที่แสดงไว้