การชาร์จแบตเตอรี่รถ Zeekr 009
(Home Charging Zeekr 009)

รถ EV Zeekr 009

เป็นรถ EV แบบรถตู้ที่มีขนาดใหญ่ แบตเตอรี่มีความจุ 116 kWh เมื่อชาร์จไฟเต็มสามารถใช้เดินทางในสภาพทั่วๆไปได้ 580 ก.ม. หรือ ใช้ไฟของแบตเตอรี่ 1 kWh วิ่งได้ 5 ก.ม.

หมายเหตุ : ได้ทดสอบโดยขับรถจากบ้านไปสนามบินสุวรรณภูมิแล้วกลับ ระยะทาง 76 กิโลเมตร ใช้ไฟแบตเตอรี่ไป 13% หรือ 15 kWh ดังนั้น อัตราการใช้พลังงาน 1 kWh วิ่งได้ 5.06 ก.ม.
 

การชาร์จไฟโดยใช้ Wallbox ขนาด 7 kW

Wallbox นั้นในภาษาไทย เรียกว่าเป็น บริภัณฑ์จ่ายไฟยานยนต์ไฟฟ้าเพื่อการอัดประจุไฟฟ้า (Electric Vehicle Supply Equipment - EVSE)
การชาร์จแบตเตอรี่รถ Zeekr 009 ที่บ้านทำได้โดยใช้อุปกรณ์ Wallbox ซึ่งมีทั้งขนาด 7 kW 230 V AC 1 เฟส และ 22 kW 3 เฟส (380 - 400 V) ร่วมกับ On-board Charger ภายในตัวรถยนต์
Wallbox 7 kW 230 V AC  1-Phase :  มีขนาด 250 x 430 x 150 มม. สายเสียบชาร์จยาว 5 เมตร สามารถจ่ายไฟฟ้าไปชาร์จได้ 7 - 7.2 kW ที่กระแส 31 - 32 A  มีไฟแสดงสถานะการทำงาน คือสีขาว เป็น Mode Standby สีเขียว กำลังจ่ายไฟไปชาร์จ และสีน้ำเงิน แสดงว่าชาร์จไฟเต็มแล้ว หัวเสียบชาร์จเป็นแบบ Type 2  ในการชาร์จให้ใช้การ์ดแตะที่ด้านบนของเครื่องเพื่อเปิด แล้วจึงเสียบหัวชาร์จเข้าที่รถ และแตะอีกครั้งเมื่อต้องการหยุดการส่งไฟไปชาร์จ แต่ Feature นี้สามารถตั้งค่าในโทรศัพท์มือถือให้ไม่ต้องเอาการ์ดไปแตะได้ และมี Feature ตั้งค่ากระแสไฟชาร์จได้ละเอียดถึง Step ละ 1 A
ข้อแนะนำในการติดตั้ง :  
1.  กำหนดตำแหน่งติดตั้งที่ใช้งานสะดวก ไม่โดนแดด ไม่โดนฝน ควรตั้งที่ความสูงจากพื้น 1.20 - 1.25 ม.
2.  ติดตั้งตาม มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับอุปกรณ์ EVSE  โดยมี Circuit Breaker และอุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว (RCD) ฯลฯ
3.  สายไฟฟ้า (Line และ Neutral) ที่ใช้ควรมีขนาด 10 ตารางมิลลิเมตร (สายไฟต้องทนกระแสไฟได้ 1.25 เท่าของ 32 A หรือเท่ากับ 40 A)
 

ประสิทธิภาพของการชาร์จ

ประสิทธิภาพของการชาร์จรถไฟฟ้า ขึ้นอยู่กับพลังงานไฟฟ้าที่สูญเสียใน Wallbox และใน ONBC (On-board Charger ที่ติดตั้งไว้ในตัวรถ)  ดังนั้น Charging Efficiency

ผลการทดลองชาร์จ

1.  การทดลองเบื้องต้น พบว่า ความเร็วในการชาร์จได้ 26 km/hr ซึ่งเร็วเป็น 3.25 เท่า ของการชาร์จโดยใช้ Portable EVSE หรือเท่ากับ 7/2.15 = 3.256
2.  ประสิทธิภาพโดยรวมของการชาร์จ ทำการทดสอบได้ผลดังนี้
2.1  ชาร์จไฟจากแบตเตอรี่ 75% ไปนาน 2 ชั่วโมง ได้ไฟแบตเตอรี่เพิ่มเป็น 84% พลังงานไฟฟ้าที่ดึงจากระบบ = 13.9 kWh ดังนั้น Charging Efficiency = (84-75)1.16/13.9 = 0.7511 หรือ 75.11 %
2.2  ชาร์จไฟจากแบตเตอรี่ 75% ไปนาน 3 ชั่วโมง ได้ไฟแบตเตอรี่เพิ่มเป็น 89% พลังงานไฟฟ้าที่ดึงจากระบบ = 20.90 kWh ดังนั้น Charging Efficiency = (89-75)1.16/20.90 = 0.777 หรือ 77.70 %
หมายเหตุ : เนื่องจากค่า % แบตเตอรี่ในรถ ระบุโดยไม่มีตัวเลขเป็นทศนิยม ดังนั้น ค่าที่คำนวณได้จึงอาจจะคลาดเคลื่อนไปบ้าง การทดลองจึงต้องทำหลายๆครั้ง หาค่าเฉลี่ย
 

สรุป :
  ชาร์จไฟ 1 ชั่วโมง แบตเตอรี่เพิ่ม 4.4 %  รถวิ่งได้ 22 ก.ม.  
  ใช้ไฟบ้าน 1 kWh ในการชาร์จ แบตเตอรี่เพิ่ม 0.646 %
  Charging Efficiency = 75 %
 

การชาร์จไฟโดยใช้ Portable EVSE (Electric Vehicle Supply Equipment)

อุปกรณ์ที่มักเรียกว่า Portable Charger นั้นความจริงไม่ได้เป็นเครื่องชาร์จ แต่เป็น EVSE หรือ Electric Vehicle Supply Equipment ที่มีไว้สำหรับจัดการและควบคุมการชาร์จไฟในกรณีฉุกเฉิน (Emergency Charging) หรือการชาร์จไฟเข้าเสริมแบตเตอรี่ เช่น ในกรณีที่ซื้อรถ EV มาแล้วแต่ยังไม่ได้ติดตั้ง Wallbox หรือต้องการชาร์จไฟเพื่อช่วยในการเดินทาง  Portable EVSE ของ Zeekr 009 (รูปที่ 9) มีขนาด 2.2 kW ใช้กระแสไฟฟ้า 10 A สามารถเสียบปลั๊กไฟบ้านได้ โดยมีสายไฟยาว 5 เมตร และอาจต่อสายพ่วงเพื่อเพิ่มความยาวได้ แต่สายต่อพ่วงควรจะต้องรับกระแสไฟได้ 16 A เพื่อความปลอดภัย

ผลการทดลองชาร์จ

สรุปสั้นๆได้ดังนี้
1.  อุปกรณ์ Portable EVSE ในขณะชาร์จไฟเข้ารถ จะใช้ไฟฟ้าจากระบบ (Input) ประมาณ 9.5 - 9.7 A กำลังไฟฟ้า 2,150 W หรือเป็นพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ ชั่วโมงละ 2.15 kWh
2.  ในการชาร์จรถ EV จะมีความสูญเสีย (Energy Losses) เกิดขึ้นที่ตัว Portable EVSE และที่ OBC (On-board Charger) ในตัวรถ ดังนั้น พลังงานไฟฟ้าที่ส่งออกไปชาร์จแบตเตอรี่จะน้อยลงไป  พบว่าประมาณ 25% เหลือชั่วโมงละ 2.14 x 0.75 = 1.605 kWh หรือเท่ากับ 1.605 / 116 = 1.38 % Battery
 

สรุป :
  ชาร์จไฟ 1 ชั่วโมง แบตเตอรี่เพิ่ม 1.38%  รถวิ่งได้ 8.0 ก.ม.  หรือ
  ใช้ไฟบ้าน 1 kWh ในการชาร์จ แบตเตอรี่เพิ่ม 0.64 %

จากรูปที่ 14  แสดงความเร็วในการชาร์จ 8 km/hr หมายความว่าชาร์จไฟ 1 ชั่วโมง วิ่งไปได้ 8 ก.ม.

หมายเหตุ : การชาร์จโดย Portable EVSE นั้นจะชาร์จไฟได้ช้ามากและประสิทธิภาพของการชาร์จ โดยเฉพาะตัว OBC จะต่ำ เนื่องจาก OBC ของรถ Zeekr 009 รองรับการชาร์จแบบ AC ได้สูงสุด 11 kW การชาร์จที่มีประสิทธิภาพดี ควรชาร์จที่ 50 - 80 % คือที่ 5.5 - 8.8 kW

ข้อมูลรถ Zeekr 009
ประสิทธิภาพของ OBC ในรถยนต์ไฟฟ้า
On-board Charger (OBC)
เครื่องชาร์จรถยนต์ไฟฟ้าทำงานอย่างไร
 

หมายเหตุ : บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อแบ่งปันข้อมูลและประสบการณ์ในการชาร์จรถยนต์ไฟฟ้า Zeekr 009  ผู้เขียนไม่มีส่วนเกี่ยวข้องหรือมีผลประโยชน์กับการโฆษณาหรือการขายรถยนต์หรืออุปกรณ์ต่างๆที่แสดงไว้